Motor nöron hastalığı ALS nedeniyle sesini ve ellerini kullanamaz hale gelen Sarah Ezekiel, 25 yıl sonra sekiz saniyelik bir kaset kaydı sayesinde kendi sesini yeniden duydu. Bu, hem kişisel hem de teknolojik bir mucize olarak değerlendiriliyor. Sarah, ilk kez sesini duyduğu o anı, “Ağlamak istedim, bu bir tür mucize” sözleriyle anlatıyor. Ancak ilk anda kendi sesini hatırlayamadığını da ekliyor.
Hastalıkla Yüzleşmek
Sarah, 34 yaşındayken hayatını kökten değiştirecek bir haber aldı: ALS tanısı konulmuştu. Bu nörolojik hastalık, sinir hücrelerinin dejenerasyonuna yol açıyor ve çoğu ALS hastasında konuşma yeteneği kayboluyor. İngiltere’de her yıl yaklaşık 1000 kişi bu tanıyı alıyor. ALS daha çok erkekleri etkiliyor ve yaşam süresini kısaltabiliyor, ancak hastalık kişiden kişiye farklı seyredebiliyor.
Teşhis sonrası ilk tepkisi, “İnkar halindeydim, iyi olacağımı düşünüyordum” oldu. Ancak ikinci çocuğu Eric doğduktan sonra hastalık hızla ilerledi; Sarah aylar içinde ellerini kullanamaz hale geldi ve konuşma yetisini kaybetti. Evliliği kısa süre sonra sona erdi.
Yalnızlık ve Zorluklar
Bakım isteyen iki küçük çocuğuyla birlikte Sarah, 24 saat bakıma muhtaç bir hayat sürmeye başladı. “Çok depresiftim. Engelli olmaktan ve ölümden çok korkuyordum” diyor. Çocuklarının bakımı sırasında yabancıların ilgisini izlemek zor geliyordu, fakat yardımcı olanlara minnettar olduğunu belirtiyor. İlk beş yılını televizyon izleyerek ve çocuklarının büyümesini izleyerek geçirdiğini anlatıyor.
Çocukları da annelerinin durumunu küçük yaşta fark etmişti. 28 yaşındaki Aviva, “Ondan çilek hazırlamasını istediğimi hatırlıyorum ama çilekleri kesememiş ve başka birinden istemek zorunda kalmıştım” diyerek annesinin o dönemdeki çaresizliğini hatırlıyor.
Göz İzleme Teknolojisi ve İletişim
Beş yılın ardından Sarah için göz hareketleriyle iletişim kanalı açıldı. Önündeki ekrana bakarak harfleri seçiyor ve Stephen Hawking gibi sentetik bir sesle konuşabiliyordu. Bu teknoloji sayesinde ALS hastaları için çalışan bir derneğe gönüllü oldu ve tutkusu olan resim yapmaya geri döndü. Göz hareketleriyle kendi özgün sanat eserlerini yaratabiliyordu.
Sesini Geri Kazanmak
Sarah’ya sesini geri kazandıran teknoloji şirketi Bristol merkezli Smartbox oldu. Şirket, ailesinden bir saatlik ses kaydı istemişti. Ancak Sarah, 2000 yılında sesini kaybetmiş ve o dönemde akıllı telefon veya sosyal medya yoktu. Sonunda kızı Aviva’nın bebekken çekilmiş eski bir VHS kaseti bulundu. Kayıttaki ses yalnızca sekiz saniyeydi ve görüntü titrek, televizyon sesi konuşmayı bastırıyordu.
Smartbox çalışanı Simon Poole, “Bu kadar kötü bir ses kullanarak bir ses yaratmanın mümkün olmayacağını düşünüyordum” diyordu. Ancak yapay zekâ destekli ElevenLabs’in ses teknolojisiyle süreç ilerledi. Simon, ses ayrıştırıcı kullanarak Sarah’nın sesini televizyon gürültüsünden ayırmayı başardı. Sonuç başta zayıf ve Amerikan aksanlı olsa da, başka bir uygulamayla binlerce sesten yararlanarak Sarah’nın İngiliz aksanına yakın ses tonunu yeniden oluşturmayı başardı.
Sarah, kendi sesini ilk kez duyduğunda yoğun duygular yaşadı ve arkadaşlarının “neredeyse eski sesi” olduğunu söylemesiyle mutlu oldu.
Aile ve Yeni Hayat
Yeni ses, Sarah ve ailesi için de dönüştürücü oldu. Kızı Aviva, annesinin sesini “muhteşem” olarak tanımlıyor ve hâlâ alışmaya çalıştığını söylüyor. Oğlu Eric ise “çok büyük bir fark yarattığını” ifade ediyor. Sarah, artık duygularını ifade edebiliyor ve aile üyeleri annelerinin kim olduğunu yeniden tanıyabiliyor.
Sheffield Üniversitesi’nden Dr. Susan Oman, yapay zekâ ile oluşturulan seslerin, benzer durumdaki kişiler için ses kütüphanelerine göre büyük bir ilerleme sağladığını belirtiyor. “Bu, birey olarak kim olduğunuz ve kendinize ilişkin algınızla ilgili. Ses size benzemiyorsa, siz de kendinize benzemiyorsunuz demektir” diyor.
Sarah, eski yapay sesini bazen esprili şekilde özlediğini söylüyor: “Üst sınıfa ait bir sesti, insanlar hafif peltek konuştuğumu bilmiyordu.” Ancak kendi sesini yeniden kazanmış olmanın mutluluğu, robot sesine dönüşmüş olmaktan çok daha anlamlı.
“Geri döndüğüme sevindim. Robot olmaktan daha iyi” diyen Sarah, teknolojinin insan hayatında yarattığı mucizalardan birinin tam ortasında yer alıyor.