Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret, Filistin’de yaşanan katliamlar ve Türkiye’nin siyasi söylemleri gölgesinde yeniden gündemde. El Cezire’nin 21 Mayıs tarihli haberine ve Birleşmiş Milletler Ticaret Veritabanı (UN Comtrade) verilerine göre Türkiye, 2024 yılında İsrail’e yaptığı 2,86 milyar dolarlık ihracatla Çin, ABD, Almanya ve İtalya’nın ardından İsrail’e en çok mal satan 5. ülke oldu. Ancak Ticaret Bakanlığı bu verileri kesin bir dille yalanladı ve “2 Mayıs 2024’ten bu yana İsrail ile ticaret sıfırdır” açıklamasında bulundu.
El Cezire ve BM Verilerine Göre Türkiye 5. Sırada
Haberde, İsrail’in 2024 yılında toplamda 91,5 milyar dolarlık ithalat yaptığı; bu ithalatın Çin (19 milyar $), ABD (9,4 milyar $), Almanya (5,6 milyar $) ve İtalya’nın ardından Türkiye’den (2,86 milyar $) geldiği belirtildi. El Cezire’ye göre Türkiye, böylece İsrail’e en çok mal satan 5. ülke konumuna yükseldi.
Gazeteci Metin Cihan da bu verileri sosyal medya platformu X’te paylaşarak, “İsrail'e en çok mal satan 5. ülkeyiz” ifadelerini kullandı. Daha önce de Türkiye’den İsrail limanlarına düzenli yük taşımacılığına ilişkin görseller paylaşan Cihan, iktidar yanlısı çevrelerce hedef alınmıştı.
Ticaret Bakanlığı'ndan Sert Yalanlama
Ticaret Bakanlığı ise akşam saatlerinde yaptığı yazılı açıklamayla iddiaları yalanladı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Gümrüklerde ve serbest bölgelerimizde İsrail ile ticaret işlemi yapılamaz. 2 Mayıs 2024’ten bu yana İsrail ile ticaret sıfırdır.”
Bakanlık, El Cezire’nin haberinin “Türkiye düşmanı istihbarat örgütlerinin etki ajanlığına soyunan birinin çarpıtması” olduğunu belirtti. Bakanlık ayrıca, Filistin’e yönelik ticaretin İsrail limanları üzerinden yapılmasının zorunluluk olduğunu hatırlatarak, bu ticaretin kontrollü ve devlet denetiminde olduğunu savundu.
2024 Verilerinde Çelişki
Bakanlık açıklamasında, 2024’ün ilk dört ayında İsrail’e toplam ihracatın 1 milyar 522 milyon dolar olduğunu; bu rakama Filistin’e yapılan ihracatın da dahil edildiğini ifade etti. Açıklamada ayrıca şöyle denildi:
“7 Ekim 2023 sonrası dönemde İsrail ile yapılan ticaret özel sektör ve yabancı sermayeli firmalar tarafından yürütülmüş, 9 Nisan 2024 itibarıyla 1019 üründe ihracat durdurulmuş, 2 Mayıs’ta ise tüm ürün gruplarında ticaret tamamen sona erdirilmiştir.”
Filistin’e Ticaret İsrail Üzerinden
Bakanlık, Filistin’in limanı veya gümrüğü olmadığı için Türkiye’den yapılan ihracatın İsrail’in limanları üzerinden gerçekleştirildiğini ve 2024 yılında Filistin’e yapılan ihracatın toplam 797 milyon dolar olduğunu belirtti.
“İsrail’e Ticaret Yok, Algı Var”
Ticaret Bakanlığı, “çarpıtma” olarak nitelediği haberlerin Türkiye’nin İsrail’e yönelik politikalarını itibarsızlaştırma amacı taşıdığını öne sürdü. Açıklamada şu sözlerle kamuoyu uyarıldı:
“Gerçekler ortadadır. Türkiye, 2022 yılında İsrail ile 9,5 milyar dolarlık dış ticaret hacminden, Filistin davasını desteklemek adına feragat etmiştir.”
Ne Olmuştu?
Türkiye ile İsrail arasında ticari ilişkiler, geçmişte de benzer şekilde kamuoyunda tartışma yaratmıştı. 7 Ekim 2023’te başlayan Gazze’ye yönelik İsrail saldırılarının ardından Türkiye, çeşitli kademelerde İsrail’e sert tepki göstermiş; ancak ihracat rakamlarının devam etmesi kamuoyunda eleştirilmişti. 2024 yılı başında bu ticaretin sonlandırılması için kamuoyu baskısı artarken, 9 Nisan’da kısıtlamalar getirilmiş, 2 Mayıs 2024 itibarıyla ise ticaret tamamen durdurulmuştu.
