Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) mayıs ayına ilişkin enflasyon verilerini açıkladı. Verilerinin güvenilirliği ile tartışma yaratan TÜİK, enflasyonda aylık bazda yüzde 0,04 artış olduğunu, yıllık bazda ise yüzde 39,59'a gerilediğini açıkladı. AKP'li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı 'ücretsiz doğal gaz' ise tartışma yarattı.
TÜFE hesaplamasında TÜİK tarafından doğal gaz için 'sıfır fiyat' uygulandı. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) da doğal gaz ayarı nedeniyle mayıs ayına ilişkin iki farklı veri açıkladı.
Asgari ücrete ve ücretlere yapılacak zamlar için enflasyon verileri merak edilirken, TÜİK'in tartışmalı doğal gaz kararına DİSK tarafından yapılan açıklama ile tepki gösterildi. Emekçilerin gelir dağılıma göre enflasyon hesaplamalarını paylaşan DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından 'zorunlu açıklama' denilerek konuya ilişkin açıklama yapıldı.
'DOĞAL GAZ FİYATI SIFIR KABUL EDİLDİĞİ İÇİN ENFLASYON DÜŞTÜ'
TÜİK verilerinin giderek daha tartışmalı bir hale geldiği kaydedilen açıklamada, 'Mayıs 2023 enflasyonun aylık 0,04 olarak gerçekleşmesinin temel nedeni, TÜİK'in doğal gaz fiyatını sıfır kabul etmesidir. TÜİK 29 Mayıs 2023 tarihinde yaptığı açıklamada 2023 yılı TÜFE hesaplamaları kapsamında hanelerde bedava kullanılan doğal gaz için sıfır fiyat uygulaması yapacağını açıklamıştı. Enflasyon madde sepeti için yüzde 2,9 ağırlığı olan doğal gazın fiyatı sıfır kabul edildiği için aylık enflasyon yüzde 0,04 olarak açıklandı' denildi.
'ZAM ALACAK İŞÇİLER BÜYÜK KAYBA UĞRAYACAK'
Yapılan hesaplamalar ile işçilerin alacağı zamda büyük bir kayıp yaşayacağına değinilen açıklama, şöyle devam etti:
'Aylık enflasyonun yüzde 0,04 olarak gerçekleşmesi sonucunda ocak-mayıs dönemi 5 aylık enflasyon oranı yüzde 15,2 olarak açıklandı. Temmuz 2023'te açıklanacak enflasyon oranında da aylık 25 metreküp doğal gaz fiyatı düşülerek hesaplama yapılacak. Yaz aylarında doğal gaz tüketimin düşmesi nedeniyle bu durum da enflasyonda aşağı doğru bir baskı yaratacak ve muhtemelen Haziran 2023 enflasyonu da beklenen ve yaşanandan düşük çıkacak. Böylece Temmuz 2023'te 6 aylık enflasyona göre zam alacak işçiler büyük kayba uğrayacak.'
'TÜİK ÇALIŞANLARIN EKMEĞİYLE OYNUYOR'
Konuya ilişkin daha önce yapılan açıklama da hatırlatılarak, '2 Haziran 2023 tarihinde kamuoyuna yaptığımız açıklamamızda da vurguladığımız gibi TÜİK'in enflasyon ölçümünde doğal gaz fiyatını sıfır olarak kabul etmesi çalışanların ekmeğiyle oynamaktır. Doğal gaz bedelinin bir bölümünün veya tamamının Hazine tarafından karşılanması bir gelir desteği, sübvansiyondur. Bu tip desteklerin enflasyon hesabından düşülmesi bu desteklerin yarattığı ek gelirin enflasyon hesaplaması yoluyla geri alınması anlamını taşır ve gelir desteklerini anlamsız kılar. TÜİK enflasyonu hesaplarken benimsediği doğal gazda sıfır fiyat uygulamasıyla gelir destekleri ve sübvansiyonların yaratacağı olumlu etkiyi de sıfırlamaktadır. Bu kabul edilemez' vurgusunda bulunuldu.
'TÜİK, ŞAİBELİ ENFLASYON VERİLERİ AÇIKLADI'
TÜİK'e karşı açılan dava sonrası yargı kararına rağmen açıklanmayan verilere de dikkat çekilerek, 'TÜİK, DİSK tarafından açılan davada verilen yargı kararına rağmen madde fiyat listesini açıklamayan, uzun zamandır veri karartarak şaibeli enflasyon oranları açıklamış ve doğal gazda sıfır fiyat uygulaması ile enflasyonu düşük göstererek milyonlarca emekçinin geliriyle oynamıştır' ifadeleri kullanıldı.
DAR GELİRLİNİN GIDA ENFLASYONU
DİSK-AR'ın açıklamasında, TÜİK verilerinden yararlanarak hazırlanan dar gelir gruplarının gıda enflasyonuna dair veriler de paylaşıldı. Verilerin, TÜİK'in doğal gaz hesabındaki şaibe nedeniyle gerçekte olduğundan daha düşük olabileceği uyarısı yapıldı.
'EN DÜŞÜK GELİR GRUBUNUN GIDA ENFLASYONU YÜZDE 77,5 OLDU'
Dar gelir gruplarının gıda enflasyonuna ilişkin açıklama şöyle:
'TÜFE'deki (2003=100) değişim 2023 Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 0,04, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 15,26, 12 aylık ortalamalara göre yüzde 63,7 ve bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 39,5 olarak gerçekleşti.
Ancak TÜİK tarafından yayımlanan resmi ortalama enflasyon oranları farklı gelir gruplarının gerçeğini yansıtmıyor. Resmi ortalama enflasyon oranları düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değildir. Bu nedenle DİSK-AR olarak TÜİK'in ham verilerinden yararlanarak emeklilerin, dar gelirlilerin, düşük gelirlilerin hissettiği gıda enflasyonunu yeniden hesaplıyoruz.
Yaptığımız hesaplamaya göre gıda enflasyonu ortalama yüzde 52,5 olarak gerçekleşirken emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 66,9 oldu. Üçüncü yüzde 20'lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 57,1 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20'lik grubun gıda enflasyonu yüzde 67,7, en yoksul yüzde 20'lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 77,5 olarak gerçekleşti.
Dördüncü yüzde 20'lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 52 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 38,6 oldu. Böylece en yoksul gelir grubu yüzde 38 oranında gıda enflasyonu hissederken, en yüksek gelir grubu ise yüzde 77 oranında gıda enflasyonu hissetmiş oldu. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koyuyor.
TÜİK'e göre Yurt İçi-Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE) (2003=100) ise 2023 Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 0,65 puan artarak yıllık yüzde 40,7 olarak gerçekleşti. TÜFE ile Yİ-ÜFE arasındaki makas Mayıs 2023'te yaklaşık 1,17 olarak gerçekleşti.
TÜFE ve gıda fiyatları endeksi artmaya devam ediyor. 2005 yılında 116 olan TÜFE, 2023'te 1,300'e yükseldi. 2005'te 111 olan gıda fiyatları endeksi ise 2023'te 1.980 puana yükseldi. Böylece 2005'ten bu yana TÜFE 1.184 puan, gıda fiyatları endeksi 1.869 puan arttı. 2005'te yüzde 8,7 olan enflasyon oranı 2023'te yüzde 39,5'e yükseldi. 2005'te yüzde 4,8 olan gıda enflasyonu ise 2023'te yüzde 52,08 yükseldi.'
