Unutulmuş bir kardeş şehir öyküsü: Mersin ve Santa Fe Springs’ in şaşırtıcı benzerlikleri

1964 yılına Genç Mersin tarihinde bir ilkle başlar…

Mersin’ in kardeş şehir kavramıyla tanışması Ocak 1964’ te Amerika Birleşik Devletleri’ nde aynı iklim ökuşağında ve aynı coğrafi özelliklere sahip Santa Fe Springs Belediye Meclisi’ nin önerisiyle gerçekleşir…

15 Ocak 1964 tarihli Yeni Mersin gazetesinde yer alan haber oldukça ilginç bilgiler içermektedir:

“Mersin şehri bir kardeş kazanıyor” başlıklı haberin alt manşeti şöyledir:

“Aynı kuşak üzerinde bulunan Kaliforniya’ nın Santa Fe şehri Belediyesi bütün şehircilik davalarını bitirmiş olduğundan belediye olarak ilgilenecek bir kardeş şehir aramış ve kendisi gibi narenciye şehir olan Mersin’ i kardeşliğe seçmiştir.

Bu hususta alınan karar şehrimiz Belediyesine bildirildi. Belediyemiz de bu teklifi kabul ettiği takdirde Mersinin Amerika’ da bir kardeşi olacaktır. Santa Fe’ nin dünyanın en modern şehirlerinden biri olduğu söylenmektedir.”

Haberin içeriği zengin detaylarla doludur:

“Santa Fe şehri bütün şehircilik davalarını tamamen bitirmiş ve en modern bir şekilde halletmiştir.

Dünyanın en medeni ve modern şehirlerinden biri olarak vasıflandırılan Santa Fe şehri için şu kadarını söylemekle her şey ifade edilmiş olur kanaatındayız. Bu şehirde temizlik kaldırım kenarlarındaki elektrikle çalışan emici otomatik aletlerle yapılan otomatikman şehir işleri görülmektedir. İşte bu şehrin belediyesi hizmet mevzuunda çalışacak hiçbir iş kalmadığından yardımlaşmak gayesiyle bir kardeş şehir aramış ve Mersini seçmiştir.

Santa Fe Belediyesinin kararı belediye meclisine geldiği gün ittifakla kabul edilmesi beklenilmektedir.
Böylece şehrimizin hiç olmazsa Amerika’ da isminin daha kolay yayılması ve bu hususta bir hayli faydalar sağlamış olur.

Santa Fe Belediyesine teşekkür ederiz.”

Gerçekte sürecin tam olarak böyle işlemediği, aslında Adana’ da faaliyet gösteren Amerikan Haberler Merkezinin Adana şube başkanı James J. Brophy imzasıyla Mersin Turizm Derneğine başvurulduğu, dönemin Mersin Valisi Lütfi Hancıoğlu*’ nun ilgisini çeken önerinin Belediyeye Valilikçe iletildiği Belediye Meclisi görüşmeleri sırasında ortaya çıkacaktır.

O detayları paylaşmadan önce yine Yeni Mersin gazetesinde aynı konuyla ilgili 18 Ocak 1964 günü Bilgin Adalı**’ nın kaleme aldığı makaleye göz atmakta yarar var… Adalı ‘Kardeşlik’ başlıklı makalede şu görüşlere yer verir:

“Evrenin geleceği kardeşlik üzerine kurulmuş durumdadır bugün… Eğer insanlık kendi kendini yok etmek istemiyorsa kardeşçe barış içinde yaşamalıdır.

Kardeşlik… Sesi bile okşuyor kulağı. Hele bir modern Amerikan kentinin güzel Mersin’ imize uzattığı kardeşlik elinden sonra… Geleceğe güvenle bakabiliyoruz artık. Hem de büyük bir güvenle. Türlü milletlerden insanların bir araya gelip kardeşçe yaşayabileceğini gözlerimle gördükten sonra bir Santa Fe kentinin Mersin’ e gösterdiği bu yakınlık ne güzel bir sürpriz oldu benim için.

Kişiler, kentler, milletler derken bir de bakacağız ki, tüm insanlık birleşmiş, kardeş olmuş..

Evren o gün din kitaplarının yazdığı, bir çok idealistlerin ütopya diye aradıkları cennetin ta kendisi olacak..
(…)

Bize düşen de Santa Fe’ nin bize uzattığı kardeş eli sıkıp ona en iyi bir kardeş olmaktır. Tüm evrenin gıpta edeceği bir örnek olmak. Bu konuda Mersinli hemşehrilerimin örnek olabileceklerine inanıyorum.

Bu arada şimdilik sadece sözü edilen kardeşliğin daha şimdiden Amerikan basınının gözlerini Mersinimiz üzerine çektiğini de söylemeden edemeyeceğim. Eğer bu yüzden seneye Mersin bir turist akınına uğrarsa hiç şaşırmayacağım. Turizm konusunda hiçbir propagandanın, onunla ilgili bir yazının, örneğin bir New York Herald Tribüne ya da New York Times gibi tüm evrene söz söyleyebilen bir gazetenin sayfalarında yer alması kadar fayda sağlayabileceğini sanmıyorum.

Daha şimdiden Mersin bu gazetelerin dikkatini üzerine çekmiş durumdadır. İleride neler olabileceğini, güzel kentimizin ününün nerelere kadar gidebileceğini düşünmeye yeterli bir hayal gücüne sahip olmadığıma üzüldüğümü söylersem hiç yalan olmaz.

Türkiye’ nin incisi Amerika’ nın incisiyle el ele.. Evrenin en güzel iki kenti kardeş olmuş. Ne güzel bir şeydi bu.. Bugün ise gerçek olma yolunda. Tüm evrene örnek olacak bu işte. Bu önderlikte tüm Mersinli kardeşlerimi gerçekten önemli bir ödev bekliyor.
(…)”

Makalede estirilmeye çalışılan heyecan dalgasının Belediye Meclisine nasıl yansıdığı, Mersin ile Santa Fe Springs kentinin kardeş olması yolunda atılan adımlar yanında iki kenti ortak kılan çok daha önemli bir özellik var ki, tüm detaylar sonraki makalelerin konusu olsun..”

*Lütfi Hancıoğlu (1909-1992) Demokrat Parti iktidarında emekli yapılan Hancıoğlu, 1960 darbesi ardından 1960-61’de Ağrı, 1961-1964 arasında Mersin, 64-66 Konya ve 1966-70 arası Adana Valiliği yapmıştır..

**Bilgin Adalı (1944-2012) yazar, şair, çevirmen ve eğitmen.

TRT'nin ilk yönetmenlerinden birisidir. Çok sayıda belgesel film ve dizinin senaryo yazarlığı ve yönetmenliğini yapmış, otuzdan fazla çocuk kitabı yayınlanmıştır. Kendi ifadesiyle Tarsus Amerikan Koleji’ni arka kapıdan, Alanya Ortaokulu ve Mersin Tevfik Sırrı Gür Lisesi’ni ön kapıdan bitirmiştir.

Mersin’ de bulunduğu dönem kaleme aldığı makaleler Yeni Mersin gazetesinde yayınlanırken aynı yıllar yine Mersin’de birkaç genç arkadaşıyla birlikte Kıyı sanat dergisini çıkarmıştır..