Yaz Gündönümü ile Kuzey Yarımküre En Aydınlık Gününü Yaşıyor
21 Haziran 2025 Cumartesi günü, Kuzey Yarımküre’de yaşayan milyarlarca insan için yılın en uzun gündüz süresine tanıklık ediyoruz. Astronomik olarak "Yaz Gündönümü" (Summer Solstice) olarak adlandırılan bu özel günde, güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne dik açıyla düşüyor. Bu durum, gece ve gündüz sürelerinin değişmesine yol açıyor.
Gölge En Kısa, Gündüz En Uzun
Bugün Türkiye genelinde gündüz süresi, ilin coğrafi konumuna göre değişiklik göstermekle birlikte ortalama 15 saate kadar uzuyor. Özellikle İstanbul’da gün doğumu 05.30 civarında gerçekleşirken, gün batımı yaklaşık 20.30’u buluyor. Güneş, öğle saatlerinde gökyüzünde en yüksek konuma ulaşarak gölgeleri yılın en kısa seviyesine indiriyor.
Dünya Eksen Eğikliği ile Oluşuyor
Yaz gündönümünün temel nedeni, Dünya'nın eksen eğikliği. Yaklaşık 23,5 derecelik bu eğiklik, Güneş ışınlarının yıl boyunca farklı enlemlere farklı açılarda gelmesine neden oluyor. 21 Haziran’da bu ışınlar Yengeç Dönencesi’ne tam dik gelirken, Kuzey Yarımküre’de en uzun gün yaşanıyor. Aynı anda Güney Yarımküre’de ise yılın en kısa günü ve kışın başlangıcı gerçekleşiyor.
Sıcaklıklar En Yüksek Seviyede Değil
Her ne kadar bugünün en uzun gün olması sıcaklık rekorlarını çağrıştırsa da, meteorolojik olarak yılın en sıcak günleri genellikle temmuz ve ağustos aylarına denk geliyor. Bu durum, atmosfer ve denizlerin ısınmasındaki gecikmeden kaynaklanıyor ve “mevsimsel gecikme” olarak adlandırılıyor.
Kültürel ve Tarihî Anlamı Var
Yaz gündönümü, sadece bilimsel bir olay değil. Antik dönemlerden bu yana birçok uygarlık bu günü çeşitli ritüellerle kutladı. İngiltere’deki ünlü Stonehenge yapısı, güneşin bu tarihteki doğuşuna göre konumlandırılmış. Kuzey Avrupa’da “Midsummer” festivalleri halen canlı olarak kutlanıyor.
