Yaz aylarının vazgeçilmez serinletici tatlarından biri olan dondurma, hemen hemen herkesin severek tükettiği bir lezzettir. Ancak dondurma hakkında pek çok kişi tarafından bilinmeyen, şaşırtıcı ve ilginç detaylar vardır.
Dondurmanın Tarihçesi ve Kökeni
Dondurmanın kökeni antik çağlara kadar uzanır. Çin’de M.Ö. 200 yıllarında, kar ve buzun meyve sularıyla karıştırılmasıyla ilk “dondurmalara” benzer tatlıların yapıldığı düşünülür. Roma İmparatoru Nero ise dağlardan kar getirtip içine meyve sosları ekleterek serinlemekten hoşlanmıştır. Ancak bugünkü modern dondurma formu 16. yüzyılda İtalya’da ortaya çıkmış, 17. yüzyılda Avrupa’ya yayılmıştır.
Dondurma Üretiminde Gizli Formül: Hava Oranı
Dondurmanın hafifliği ve kremamsı dokusu, içine sıkıştırılan hava miktarıyla ilgilidir. Bu hava, dondurmanın yapısına “overrun” denilen bir oranla dahil edilir. Overrun, dondurmanın içine ne kadar hava katıldığını ifade eder ve bu oran %20’den %100’e kadar değişebilir. Marketlerde satılan dondurmaların çoğu %30-50 overrun’a sahiptir. Ev yapımı dondurmalar ise genellikle daha az hava içerdiği için daha yoğun ve ağırdır.
Dondurmanın Sağlığa Etkileri
Dondurma, çoğunlukla süt, şeker ve çeşitli tatlandırıcılar içerdiği için enerji sağlar. Ancak aşırı tüketildiğinde yüksek kalorisi nedeniyle kilo alımına neden olabilir. Ayrıca bazı dondurmalar yoğun şeker ve katkı maddesi içerdiğinden, özellikle diyabet ve alerjisi olanlar dikkat etmelidir. Fakat dondurma, kalsiyum ve protein açısından da faydalıdır. Probiyotik içeren yoğurtlu dondurmalar, sindirim sistemi için destekleyici olabilir.
Sadece Lezzet Değil: Dondurmanın Kültürel Önemi
Dondurma, sadece bir tatlı değil, birçok kültürde sosyal bağları güçlendiren bir unsur. Türkiye’de Maraş dondurması, kendine has yapısı ve “çekme” usulüyle hazırlanmasıyla ün kazanmıştır. İtalya’nın “gelato”su ve Japonya’nın “mochi” dondurması ise kendine özgü tariflerle farklı tatlar sunar. Dondurma festivalleri ve sokak satıcıları, bu lezzetin kültürel simgeleri arasında yer alır.
Dondurma Tüketiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Dondurmanın üretim koşullarına dikkat edilmeli, özellikle hijyenik olmayan yerlerde satılan dondurmalardan uzak durulmalıdır.
- Çok soğuk tüketim bazı kişilerde “beyin donması” olarak bilinen kısa süreli baş ağrısına neden olabilir.
- Alerjik reaksiyonlar ve laktoz intoleransı olanlar için alternatif bitkisel bazlı dondurmalar tercih edilebilir.
