Türkiye’de yaz aylarıyla birlikte kene kaynaklı hastalıklar tekrar gündeme geldi. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) başta olmak üzere Lyme hastalığı, tularemi gibi enfeksiyonlara yol açabilen keneler, özellikle kırsal bölgelerde halk sağlığını tehdit ediyor. 2002 yılından bu yana Türkiye’de 17 binin üzerinde KKKA vakası görülürken, bu hastalıklardan kaynaklı ölüm sayısı 800’ü aştı.
Sağlık Bakanlığı, 2025 yılı itibarıyla vaka sayılarında dramatik bir artış olmadığını açıklasa da uzmanlar, kene ile mücadelede bireysel korunmanın hayati önem taşıdığını vurguluyor.
Keneler Hangi Hastalıkları Taşıyor?
Keneler sadece KKKA değil; Lyme hastalığı, babesiosis, ehrlichiosis ve tularemi gibi bakteriyel ve viral hastalıkların da taşıyıcısı olabilir. Bu hastalıklar ciddi sağlık sorunlarına ve bazı durumlarda ölüme yol açabiliyor. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf bireyler ve riskli meslek grupları daha fazla etkileniyor.
En Etkili Kimyasal Korunma Yöntemleri
-
Permetrin: Giysilere uygulanan ve uzun süre etkili olan bir böcek ilacı. 6 haftaya kadar koruma sağlarken, özel üretimli tekstil ürünlerinde 100 yıkamaya kadar etkilidir.
-
DEET, Pikaridin, IR3535 ve OLE (Limon Okaliptüs Yağı): Cilde uygulanabilen, güvenli ve EPA onaylı kene kovucular. Özellikle DEET ve Pikaridin yüksek etkinlik gösterir.
-
Kene kontrol ürünleri: Bahçe ve kırsal alanlarda kullanılan profesyonel kene ilaçları da çevresel koruma sağlar.
Doğal Korunma Yöntemleri Neler?
Kimyasal ürünlere alternatif veya tamamlayıcı olarak doğal yöntemler de önem kazanıyor. İşte bazı etkili doğal çözümler:
-
Bitkisel Yağ Karışımları: Lavanta, biberiye, nane, kekik, geranium ve sarımsak yağı karışımları kıyafete ve ayakkabıya sıkılarak kullanılabilir.
-
Bahçe Bitkileri: Nane, lavanta, adaçayı, biberiye, sarımsak ve güzelyalı bitkileri keneleri uzak tutar.
-
Biyolojik Mücadele: Metarhizium brunneum gibi toprak mantarları, bahçeye uygulanarak kene popülasyonunu düşürür.
-
Doğal Sabunlar: Esansiyel yağ içeren sabunlar duş sırasında koruyucu etki sağlayabilir.
-
Nootkatone: Greyfurt ve sedir ağacından elde edilen bu doğal madde, yeni nesil kene kovucu olarak dikkat çekiyor.
Vücut ve Kıyafet Kontrolü Şart
Doğadan dönen bireylerin vücutlarının kulak arkası, ense, koltuk altı, kasık ve diz arkası gibi bölgelerini kontrol etmeleri gerekiyor. Evcil hayvanların da düzenli kontrolü, kenelerin eve taşınmasını engelliyor.
Keneyle temas halinde çıplak elle müdahale edilmemeli; kene çıkarılamıyorsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı. Sigara, alkol, kolonya gibi maddelerle müdahale ise kesinlikle önerilmiyor.
Kimler Daha Dikkatli Olmalı?
-
Çiftçiler
-
Veterinerler
-
Mezbahane çalışanları
-
Kampçılar, doğa yürüyüşçüleri
-
Evcil hayvan sahipleri
Bu grupların hem kendilerini hem hayvanlarını düzenli kontrol etmeleri öneriliyor.
Doğal ve Kimyasal Koruma Birlikte Kullanılmalı
Uzmanlar, kimyasal ürünlerle birlikte doğal yöntemlerin de uygulanmasını öneriyor. Permetrinli kıyafetler, DEET içeren spreyler ve bitkisel yağlar birlikte kullanıldığında kenelere karşı daha güçlü koruma sağlanıyor. Ayrıca çevresel düzenleme ve biyolojik mücadele yöntemleriyle kene popülasyonu da kontrol altına alınabilir.
