Soğuk ve kasvetli havaların insan ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri, özellikle kış aylarında daha belirgin bir şekilde ortaya çıkıyor. Psikolog İrem Kırım, mevsim değişikliklerinin insanların uyku düzenini, iştahını, motivasyonunu, sosyal yaşantısını ve hayattan beklentilerini etkileyerek hem bedensel hem de ruhsal sağlık üzerinde ciddi sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekti. Havanın sıcak-soğuk dengesindeki dalgalanmaların, insanların adaptasyon sürecini zorlaştırarak psikolojik sorunlara yol açabileceğini belirten Kırım, özellikle güneş ışığından yeterince faydalanamayan Kuzey ülkelerinde depresyonun daha sık görüldüğünü vurguladı.
Kış Aylarında Depresyon Belirtileri Artıyor
Psikolog Kırım, mevsimsel depresyonun belirtilerini şöyle açıkladı: "Hastalığın seyri genellikle sonbahar ve kış aylarında artış gösterir. Bu dönemde aşırı yeme eğilimi, buna bağlı kilo artışı, enerji kaybı, aşırı uyuma isteği ve fiziksel görünümden memnuniyetsizlik gibi durumlar sık görülür. Sosyalleşmeden uzaklaşma ve nedeni belirsiz bedensel yakınmalar da depresif ruh haline eşlik edebilir. İlkbahar ve yaz aylarında ise depresif ruh halinden çıkış gözlenir; artan enerjiyle birlikte hareketlilikte artış olur. Kadınlarda depresyon görülme oranı erkeklere göre daha yüksektir."
Kırım ayrıca, depresyondan hemen hemen herkesin etkilenebileceğini belirterek, mevsimsel depresyon belirtilerini şu şekilde sıraladı:
- Sabahları zor uyanmak veya uyanınca yorgun hissetmek
- Aşırı yemek yeme isteği ve kilo artışı
- Uyuma isteğinde artış ve enerji kaybı
- Konsantrasyon güçlüğü
- Sosyal aktivitelerden uzaklaşma ve çevreden izole olma
- Eskisi kadar hayattan keyif alamama ve umutsuzluk hissi
Bu belirtilerin en az iki yıl boyunca her mevsim geçişinde görülmesi ve yaz aylarında düzelmesi durumunda, kişinin mevsimsel depresyon yaşama olasılığı oldukça yüksek.
Mevsimsel Depresyonun Nedenleri
Psikolog Kırım, mevsimsel depresyonun üç temel nedeni olduğunu açıkladı:
- Evrimsel Bağlantı ve Kış Uykusu Benzerliği: İnsanlarda hayvanlarda olduğu gibi enerji düşüklüğü, kilo artışı, yağdan zengin yiyecekleri tercih etme ve uyku isteğinde artış gözlemlenir. Bu durum sosyal hayatı olumsuz etkileyerek depresyona yol açabilir.
- Işık Algısının Bozulması: Gözün günlük ve mevsimsel ışık değişikliklerini merkezi sinir sistemine iletme özelliği bozulduğunda adaptasyon güçleşir ve duygu durum bozuklukları ortaya çıkar. Bu noktada ışık tedavisi etkili bir yöntem olarak öne çıkmaktadır.
- Serotonin ve Melatonin Düzeylerindeki Değişiklik: Güneş ışığı sayesinde beyinde serotonin salgılanır ve bu hormon mutluluk hissi verir. Güneş ışığının az olduğu dönemlerde serotonin miktarı düşer, uyku düzeni etkilenir ve depresif duygulanımlar başlar.
Mevsim Geçişlerinde Ruh Haline İyi Gelecek 8 Öneri
Mevsimsel duygu durum değişiklikleriyle başa çıkmak için Psikolog Kırım, bireylere şu önerilerde bulundu:
- Güneşten Faydalanın: Mümkün olduğunca açık havada zaman geçirin ve kapalı ortamlarda uzun süre kalmamaya özen gösterin.
- Sabah Yürüyüşleri: Günün erken saatlerinde yarım saat yürüyüş yapmak enerji seviyenizi artırır.
- Düzenli Uyku: Uyku düzeninizi koruyun, elektronik cihazlardan uzak durarak uykuya geçişi kolaylaştırın.
- Açık Havada Hafif Egzersiz: Spor yapmak zorunda değilsiniz; haftada 2-3 kez 20-30 dakikalık yürüyüş bile kaslarınızda mutluluk hormonu salgılanmasını sağlar. Günlük aktivitelerinizi yürüyerek yapmak da faydalıdır.
- Sağlıklı Beslenme: Duygusal yeme eğiliminizi kontrol edin, işlenmiş gıdalardan ve karbonhidrat ağırlıklı yiyeceklerden uzak durun. Kilo artışı depresyonu tetikleyebilir.
- Sosyal İlişkiler: Sevdiğiniz insanlarla vakit geçirin, sosyal yaşamınızı sürdürün ve kendinizi izole etmeyin.
- Hobiler ve Etkinlikler: Sevdiğiniz etkinliklere katılın, yeni hobiler edinin ve strese yol açacak ortamlardan uzak durun.
- Farkındalık ve Meditasyon: Yoga, nefes egzersizleri ve meditasyon gibi uygulamalar ruhsal ve bedensel farkındalığınızı artırarak gevşemenizi sağlar.
Kırım, depresyonun tedavisinde psikoterapi, antidepresanlar ve ışık tedavisi gibi yöntemlerin önemli rol oynadığını belirterek, günlük yaşamı olumsuz etkileyen durumlarda uzman desteğinin geciktirilmemesi gerektiğini vurguladı.
