Türkiye’de kamu maliyesindeki bozulma her geçen ay daha da derinleşirken, hükümetin israfı önleme gündemi tartışma yarattı. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre ocak-temmuz döneminde iç borç anaparası için 519,5 milyar lira, faiz ödemeleri içinse 985,6 milyar lira harcandı. Böylece toplam ödeme 1 trilyon 505,2 milyar liraya ulaştı. Faiz yükü, anapara ödemelerinin yüzde 189,7’sine denk geldi. Yani borcun kendisi 100 lira ise faiz 190 lira olarak ödendi.
Tarihin En Yüksek Borçlanması
Temmuz ayında 511,5 milyar lira ile yılın en yüksek aylık iç borçlanması yapıldı. İlk yedi ayda toplam borçlanma 2 trilyon 116,5 milyar liraya ulaşırken, iç borç çevirme oranı yüzde 140,6 oldu. Uzmanlar, bu tablonun Türkiye tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir faiz yükünü işaret ettiğini belirtiyor.
Gıda İsrafı Gündemde, Ancak Hedef Küçük İşletmeler
Borç ve faiz ödemelerinin bütçede devasa bir yük haline gelmesine karşın, hükümetin öncelikli hamlesi “gıda israfını önleme” başlığı altında restoran ve otellere yönelik kısıtlamalar oldu. Türkiye’de her yıl yaklaşık 23 milyon ton gıda israf edildiği, meyve ve sebzelerin yüzde 35’inin sofraya ulaşmadan çöpe gittiği biliniyor. Ancak eleştiriler, çözümün büyük oranda küçük işletmelere yöneltilmesine odaklanıyor.
Serpme Kahvaltı ve Açık Büfe Sınırlaması
Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu’nun hazırladığı rapor, Meclis’e taşınmaya hazırlanıyor. Taslağa göre restoranlarda “kişi sayısı dayatması” yasaklanacak. Otellerde ise her şey dahil sistemin “ala carte” servise dönüştürülmesi gündemde. Böylece müşteri yalnızca sipariş ettiği kadar ürün alabilecek.
TÜRES ve Başkanından ‘İsraf’ Çıkışı
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) ise düzenlemeye destek veriyor. TÜRES Başkanı Ramazan Bingöl, “Ülkemizde gıda israfı sadece aile bütçesini değil, tarımdan taşımacılığa kadar tüm ekonomik zinciri etkiliyor” diyerek, kahvaltı ve açık büfe uygulamalarının yeniden düzenlenmesinin kaçınılmaz olduğunu savundu. Bingöl, sektörün de bu dönüşüme uyum sağlaması gerektiğini vurguladı.
‘Kaynağı Tabağımızda Aramayın’
Ekonomistler ve muhalefet temsilcileri, borç ve faiz yükü rekor kırarken israfın çözüm adresi olarak vatandaşa ve işletmelere yüklenilmesini eleştiriyor. CHP ve Emek Partisi’nden isimler, “Hazine’nin milyarlarca liralık faiz ödemesi yapılırken faturanın halkın kahvaltı sofrasına çıkarılması kabul edilemez” yorumunu yaptı.