BU TOPRAKLARIN DEPREMLERİ (III)

1943 TOSYA- LADİK DEPREMİ

26 Kasım 1943 tarihinde saat 01.20’de meydana geldi ve doğuda Taşova’dan, batıda Ilgaz’a kadar uzanan yaklaşık 45.000 km2’lik bir alanda etkisini gösterdi. 7,2 büyüklüğündeki deprem Kastamonu, Çankırı, Çorum, Amasya, Samsun, Tokat’ta ölümlere ve ağır hasara neden oldu. Resmi rakamlara göre 4 bin kişinin hayatını kaybetmesine neden olan depremde yüzlerce hayvan da öldü. 

VARTO DEPREMİ

İlki 7 Mart’ta olan deprem 14 kişinin ölümüne yol açarken 19 Ağustos 1966’da meydana gelen 6,9 büyüklüğündeki deprem 30 saniye sürdü ve Varto’da tüm binaların yıkılmasına neden oldu. Erzurum, Muş ve Bingöl’ü de etkileyen depremde yaklaşık 2 bin 500 kişi yaşamını kaybetti. Depremde hükümet konağı, ilkokullar, ziraat ve veteriner lojmanları ve yatılı okulun tesisleri gibi betonarme kamu binaları da yıkıldı. İlk günler depremzedelere yapılan yardımlar düzensizdi. Yiyecek ve giyecekler göz kararı ile dağıtıldı. Depremzedelerin önemli bir kısmı uzun süre en çok ihtiyaç duydukları çadıra kavuşamadı.

1967 yılının Ocak ayına gelindiğinde deprem bölgesinde kalmayı kabul edenler, nüfus sayısına göre 20 ila 40 metrekare arasındaki barakalara yerleştirilmişlerdi. Nakdi yardım alan depremzedelerin birçoğu, kışı geçirmek için İstanbul’a geldi ve depremzedeler Gültepe, Çağlayan ve Silahtar’daki gecekondularda odalar kiraladı. Bir kısım depremzede kışı çadırda geçirmek zorunda kaldı. Depremden bir iki yıl sonra Varto’da yeni binaların temelleri atıldı fakat birçok depremzedeye uzun yıllar boyunca konutları teslim edilemedi.

GEDİZ DEPREMİ 

28 Mart 1970 yılında 23.05 sıralarında yaşanan deprem 23.05 sıralarında 7,2 şiddetinde oldu.  Merkezi Kütahya Gediz olan depremde tüm Batı Anadolu sarsıldı ve depremi başka sarsıntılar takip etti. Haftalar sonra dahi farklı büyüklükte sarsıntılar ve ufak depremler hissedildi. 

Yaklaşık olarak 3 bin km2 genişliğindeki sarsıntı alanında takriben 3 bin 500 ev tamamen yıkıldı, 7 bin ev ağır ve 10 bin 600 den fazla bina da ağır hasar aldı. 33 bin aile, yaklaşık olarak 80 bin kişi barınaksız kaldı. Resmi kaynaklara göre 800 yabancı kaynaklara göre 1086 kişi hayatını kaybetti.
Deprem sonrasında yıkılan ve tamamen harabeye dönüşen şehrin Uşak yolu üzerinde 7 km ilerisine Kadınlar Pazarı denilen mevkiye yeniden bir şehir kuruldu ve yıkılan şehre “Eski Gediz” adı verildi.

1976 MURADİYE DEPREMİ

24 Kasım 1976'da 7,5 büyüklüğündeki depremde, 3 bin 840 kişi yaşamını yitirdi, yaklaşık 500 kişi yaralandı ve 10 bin bina hasar gördü. 2000 kilometrekarelik bir alandaki evlerin yüzde 80’i yıkıldı.

Depremin yanı sıra bölgede gece hava sıcaklığının -17 dereceye kadar düşmesi sonucu donma nedeniyle de ölümler oldu. Yağmur ve kar yağışları nedeniyle kurtarma ve yardım çalışmaları gecikti. Deprem en çok Muradiye ve çevre ilçeler olan Erciş ve Özalp’de can ve mal kaybına sebep oldu. 3 bin 304 kişilik nüfusa sahip Çaldıran’da evlerin yüzde 95’i yıkıldı ve 615 kişi öldü.

GÖLCÜK DEPREMİ

Yaklaşık 45 saniye süren Gölcük Depremi, 17 Ağustos 1999’da oldu. Merkez üssü Gölcük olan 7.6 büyüklüğündeki deprem tüm Marmara Bölgesi'nin yanı sıra Ankara'dan İzmir'e kadar geniş bir alanda hissedildi. Resmi bilgilere göre 17 bin 480 kişi öldü, 23 bin 781 kişi yaralandı, 505 kişi sakat kaldı. 2010 yılında yayınlanan Meclis Araştırması Raporu’nda ölen kişi sayısı sayısı 18 bin 373 olarak güncellendi. İstanbul'da 1.880 kişinin yaralandığı depremde 41 bine yakın konut ve işyerinde hasar oluştu, 18 bin 162 konut orta ve ağır şiddetteki hasar yüzünden oturulamaz hale geldi. Tüm Marmara Bölgesini etkileyen deprem nedeniyle yaklaşık 200 bin kişi evsiz kaldı, 66 bin 441 konut ve 10 bin 901 iş yeri yıkıldı, 285 bin 211 konut ve 42 bin 902 iş yerinde hasar tespit edildi. 

DÜZCE DEPREMİ

Gölcük depreminin hemen ardından 12 Kasım 1999’da yaşanan Düzce Depremi 7.2 büyüklüğündeydi ve 30 saniye sürdü. Merkez üssü Düzce olan deprem, Kaynaşlı'yı da yerle bir ederken, Bolu'nun da bir bölümünde can kayıplarına neden oldu. Düzce, Akçakoca, Cumayeri, Çilimli, Gölyaka, Gümüşova, Kaynaşlı ve Yığılca'da resmi rakamlara göre toplam 710 kişi hayatını kaybederken 2 bin 678 kişi de yaralandı.

VAN DEPREMİ

23 Ekim 2011 Pazar günü saat 13.40’da Van Merkeze bağlı Tabanlı köyü merkez üssü olan deprem büyük hasara yol açtı. 25 saniye süren deprem Kandilli Rasathanesi tarafından Richter ölçeğine göre 6.6Mw ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu tarafından ise 7.2 Mw olarak duyuruldu. Kandilli Rasathanesi'nden daha sonra yapılan açıklamada da, depremin şiddetinin depremin merkez üssünde 9.0 olduğu belirtildi ve depremin moment büyüklüğü 7.2 Mw olarak düzeltildi. Bitlis’te ikisi çocuk üç kişi öldü. 

Depremin yaraları sarılmaya çalışılırken ikinci büyük deprem 9 Kasım 2011 Çarşamba günü 21.20 sularında Van Merkez’e 16 kilometre uzaklıktaki Edremit ilçesinde, aletsel büyüklüğü 5.7 olan yeni bir deprem meydana geldi. 23 Ekim ve 9 Kasım 2011 depremlerinde resmi rakamlara göre toplam 644 kişi hayatını kaybetti, 1.966 kişi de yaralandı. Türkiye tarihinin en büyük depremlerinden biri olan Van depreminde AFAD tarafından yapılan açıklamaya göre 2 bin 262 bina yıkıldı.

İZMİR DEPREMİ

Merkez üssü Yunanistan’ın Sisam adası açıklarında olan deprem 30 Ekim 2020’de yaşandı. 7.0 büyüklüğündeki deprem 15 saniye sürdü. Bu süre 9 binanın tamamen yıkılmasına yetti. 117 kişinin hayatını kaybettiği depremden sonra Sığacık Mahallesi’nde tsunami yaşandı. Bir kişi tsunami nedeniyle yaşamını kaybetti.