Mersin’in Aydıncık ilçesi sınırlarında, Akdeniz kıyısına sıfır noktada yer alan Yenikaş Mahallesi, son yıllarda Türkiye’nin sahil köylerinde yaşanan dramatik dönüşümün canlı örneklerinden biri haline geldi. Masmavi denizi, bozulmamış doğası ve stratejik konumuna rağmen Yenikaş, adeta sessizliğe gömülmüş durumda.
Mahallenin nüfusu 2022 verilerine göre sadece 1.016 kişi. Üstelik bu sayı yıllar içinde azalma eğilimi gösteriyor. 2013’te 1.086 kişi olan nüfus, her yıl birkaç hane eksilerek bugünkü haline ulaştı. Gençlerin büyük şehirlere göç etmesiyle köyde ağırlıklı olarak yaşlı nüfus kaldı. Eğitim çağındaki çocuk sayısı azaldı; okul mevcudu her geçen yıl düşüyor.
Turizm Cazibesi Yerine Sessizlik Tercih Edilmiş
Yenikaş’ın en dikkat çeken özelliği ise denize sıfır oluşu. Türkiye’de kıyı bölgelerinin büyük kısmı otel, yazlık site ve rezidans projelerine açılmışken; Yenikaş bu furyadan şimdilik etkilenmemiş. Henüz “keşfedilmemiş” sayılabilecek köyde turistik yapılaşma yok denecek kadar az. Kıyı şeridi, hâlâ geleneksel balıkçılıkla geçinen birkaç ailenin yaşam alanı. Bu durum bir yandan özgünlüğü korusa da diğer yandan göç ve yalnızlaşma sorununu beraberinde getiriyor.
Göç Dalgası: Gidenler Geri Dönmüyor
Mahalle halkı, gençlerin İstanbul, Mersin ve Antalya gibi büyükşehirlere göç ettiğini söylüyor. Köyde kalanlar çoğunlukla yaşlı bireyler ve çocuklu aileler. Yaz aylarında gurbetçiler kısa süreliğine dönse de kalıcı bir nüfus artışı yaşanmıyor. Kış aylarında nüfusun 800’ün altına düştüğü tahmin ediliyor.
Yenikaş İlkokulu (Soğuksu İlkokulu) hâlâ faaliyette ancak öğrenci sayısı artık bir elin parmaklarını geçmiyor. Okul kapanırsa, çocukların kilometrelerce ötedeki okullara taşınmak zorunda kalması gündeme gelebilir.
Tarih Denizin Altında Kalmış Gibi
Yenikaş’ın yalnızca doğal değil, tarihî bir değeri de var. Antik çağda buraya “Melanie” adı verildiği düşünülüyor. Bölgedeki arkeolojik izler, köyün antik Myus kentiyle ilişkilendirilebileceğini gösteriyor. Ancak bu tarihî potansiyel, herhangi bir koruma ya da tanıtım çalışması yapılmadığı için büyük ölçüde kaybolma riskiyle karşı karşıya. Antik kalıntılar ne turizme kazandırılmış ne de yerel halk tarafından bilinçli şekilde sahiplenilmiş durumda.
Deniz Var, Zenginlik Yok
Coğrafi olarak muazzam bir konumda bulunan Yenikaş, aslında önemli bir ekonomik potansiyele sahip. Sahil boyunca uzanan bu köyde küçük ölçekli balıkçılık, narenciye ve muz üretimi yapılmaya devam ediyor. Fakat ürünlerin pazarlanması konusunda ciddi zorluklar yaşanıyor. Üreticiyle pazar arasında bağlantı kurulamadığı için köylüler ya aracılara bağımlı ya da üretimden vazgeçiyor. Bu da köyde kalma isteğini daha da azaltıyor.
Yasal Statü Değişti, Ruh Hâli Aynı Kaldı
Yenikaş, 2014’te yürürlüğe giren 6360 sayılı Büyükşehir Yasası ile köy statüsünden mahalleye dönüştü. Ancak bu idari değişiklik, köyün ruhunu değiştirmedi. Hâlâ köy gibi yaşayan, kırsal üretim yapan ve geleneksel kültürü sürdüren bir yerleşim olarak varlığını sürdürüyor. Ne var ki altyapı hizmetleri de hâlâ sınırlı. Bazı yollar stabilize, kanalizasyon sistemleri eksik.
