Türkiye’nin dört bir yanında yapılan düğünler, sadece evlilik değil; aynı zamanda kültürel belleğin sahnelendiği birer tören niteliği de taşıyor. Mersin’in köylerinde ise bu törenlerin en ilginçlerinden biri olan Tomgavit geleneği hâlâ yaşatılıyor. Bu adını duyunca merak uyandıran gelenek, sadece bir düğün eğlencesi olmanın ötesinde kültürel bir şölene dönüşüyor. Çünkü Tomgavit, dayanışmanın, emeğin, müziğin ve gençliğin bir araya geldiği adeta köylerin kolektif ruhunun dışa vurduğu özel bir gelenek.
BİR DÜĞÜN HAZIRLIĞINDAN FAZLASI: TOMGAVİT NEDİR?
Tomgavit kelimesi, Mersin’in köylerinde yaşayan birçok kişi için hâlâ canlı bir anlam taşır. Geleneksel düğün hazırlıkları kapsamında, oğlan evinden kız evine yiyecek ve sergi eşyası götürülmesini ifade eder. Ancak bu olay düşünüldüğü kadar basit değildi.
Tomgavit tamamen bir geleneği belirli kuralları ve sembolleri olan bir törendir. Taşıma işlemi, düğünden önce belirlenen bir gün, “kılıf yengesi” adı verilen kadınlar aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu işi yapmaya gönüllü olan kadınlar, düğün organizasyonunun en onurlu figürleri olarak kız evine özenle hazırlanmış yiyecekleri ve hediyeleri ulaştırır.
KÖY DELİKANLILARI DAĞA ÇIKAR, ODUNU ONLAR GETİRİR
Tomgavit yalnızca kadınların değil, köyün genç erkeklerinin de aktif rol aldığı bir hazırlık dönemini kapsar. Aynı gün, köydeki tüm delikanlılar birlikte dağa çıkar. Amaç bellidir: düğünde yakılacak ateş için odun kesmek ve bu odunları köye getirerek yemeklerin pişmesini sağlamaktır. Bu etkinlik, sadece fiziksel bir görev değil; erkekliğe geçişin, dayanıklılığın ve topluluk içinde sorumluluk almanın sembolüdür.
KEŞKEK, YAHNİ VE DİBEK BAŞINDAKİ GÜÇ GÖSTERİSİ
Düğün yemeğinin vazgeçilmezleri arasında Mersin’in geleneksel mutfağında yer bulan keşkek ve yahni öne çıkar. Ancak bu yemeklerin hazırlanması da başlı başına bir törendir. Kabukları kavlatılmış buğday, yani “döğme”, düğün öncesinde köyün delikanlıları tarafından hazırlanır. Buğday, kız evinin önünde bulunan dibek taşı üzerine konur. İki delikanlı karşılıklı olarak “solgu” adı verilen taşları kullanarak buğdayı döver.
Tüm bu süreç boyunca, çalgılar hiç susmaz. Bu sadece bir hazırlık değil, aynı zamanda gençler arasında bir kuvvet yarışmasıdır. En uzun süre yorulmadan solgu sallayan delikanlı, düğün hazırlıklarının yıldızı olur. Genç kızlar ise bu gösteriyi izleyen sessiz ama dikkatli seyircilerdir.
MERSİN'DE UNUTULMAYAN BİR GELENEK, YAŞAYAN BİR MİRAS
Tomgavit, bugün bazı köylerde belki daha sadeleşmiş hâliyle yaşatılıyor olabilir. Ancak bu geleneğin ruhu, hâlâ canlı. Yemek paylaşımı, el birliği, imece usulü ve gençler arasında kurulan bağlar; sadece bir düğünü değil, toplumun birlikte yaşama pratiğini temsil ediyor.
Bu nedenle Tomgavit yalnızca “bir düğün geleneği” değil; geçmişin, emeğin ve topluluğun birbirine dokunduğu bir kültürel hafıza alanı. Bugün belki adını ilk kez duyanlar için garip gelebilir ama Mersinli köy sakinleri için Tomgavit, çocuklukla, gençlikle ve dayanışmayla özdeşleşen bir hatıra.
