Günlerdir nefesimi tutarak izliyorum Berdan barajının su seviyesini…
Bir barajın su seviyesi küresel ısınmanın, gittikçe azalan yağışların yadsınamaz etkisiyle sadece insanlık bakımından değil, tüm tabiat için hayati önemde…
Ama Mersin’ de yaşayanlar için Berdan Barajı varlığımızı sürdürmenin olmazsa olmaz temel taşı…
Her şeyle baş edebilen insan susuz yaşayamaz ve Mersin’ e içme suyu sağlayan Berdan Barajı su havzası yanında arıtma tesisi ve isale hattıyla stratejik öneme sahip…
Son aylarda gittikçe azalan su seviyesinin sadece kente su sağlayan kuruluşları değil, hepimizi ilgilendirdiğini ve takibinin dikkatle yapılıp kamuoyunun bilgilendirilmesi gerektiğine inanıyorum…
Peki, Berdan Barajının su seviyesi ne durumda?
Bir aydır sürekli düşen ve kritik noktaya yaklaşan seviye son hafta yüzde 28’ ler civarında istikrara kavuştu…
Yıllardır tuttuğum ve çoğunu sosyal medyada paylaştığım notlara baktım; yağışların neredeyse krize yol açtığı 2023 Ocak ayında yüzde 7’ lere kadar düşüp kurumaya yüz tutan baraj çok gerilere gitmeye gerek yok, Temmuz 2017’ de eriyen karların da etkisiyle tam doluluğa yaklaşıp yüzde 95’ e kadar çıkmış…*
Geçmişte istikrarsızlığa yol açan da bugün belli seviyeyi korumasında da en önemli faktör Berdan Irmağına gem vuran ve Berdan Barajının kuzeyindeki Pamuklu Barajı…
2023 yılı ortalarında su tutmaya başlayan ve 2024 itibariyle 282 milyon metreküp kapasitesiyle su depolamaya başlayan Pamuklu, yıllarca Torosların eriyen kar sularını çılgınca hızla Akdeniz’ e boşaltan Berdan Irmağına bir nebze de olsa gem vurmakla kalmadı, geçmiş yıllardan farklı olarak Berdan Barajı seviyesi düştükçe ona su aktarmaya da başladı…
Bunu verilerden de görmek mümkün:
Geçtiğimiz hafta yüzde 79 olan Pamuklu Barajı su seviyesi makalenin yazıldığı saatlerde yüzde 70’ lere düşerken tek damla yağış olmamasına karşın tüm Mersin’ i tek başına besleyen Berdan Barajı iki puanlık artışla yüzde 30 seviyelerine yaklaşmış bulunuyor.. (yüzde 29,74)
2008’ de kaleme aldığım Mersin temalı sempozyumda sunumunu yaptığım ‘Mersin’ i Bekleyen Tehdit ve Fırsatlar’ çalışmasında İspanya’ nın Murcia’ sı ile benzer iklim dokusuna ve aynı tarımsal ürün florasına sahip Mersin’ i karşılaştırırken, kuraklığın pençesinde yok olmaya yüz tutan İspanya’ nın bir zamanlar Avrupa’ yı besleyen vahasına karşı Berdan ve Göksu ırmakları iyi değerlendirilirse bu kenti bekleyen zenginlik potansiyelini anlatmaya çalışmıştım…
Aşağıdaki tespitler yine Haziran 2008’ de yayınlanan ‘Su zengini Mersin’ in susuzluk tehlikesi’ makalemden:
“Yılda 1,3 milyar metreküp suyun aktığı Berdan nehrinde şu anda su tutma kapasitesi 150 milyon m3 olan Berdan barajından başka tesis yok. Bu durumda 1 milyardan fazla su boşu boşuna denize akıyor. Oysa üst havzada yapılacak Pamukluk, Tepeköy ve Çiriştepe barajları sayesinde Berdan’a ilaveten 225 milyon m3 ek su tutma olanağı ortaya çıkar ve böylece Mersin sadece içme suyu değil, susuzluk tehlikesiyle yüz yüze kalan tarımsal sulama sorununu kökünden çözer…
(…)
Bir yandan 1,3 milyar m3 suyun bir milyarının boşu boşuna denize aktığı Berdan…
Öte yandan susuzluk tehlikesinin kapıya dayandığı Mersin…
Çözüm, Berdan nehri üzerinde ve mevcut barajın yukarısına kurulacak yeni barajlar..
Özellikle de projesi tamamlanmış, 1999 dan beri start verilmeyi bekleyen Pamuklu Barajı ve barajdan beslenecek tarımsal sulama hatlarıyla Mersin’ e ilave içme suyu sağlayacak yeni bir isale hattı…
Pamuklu’ ya derhal başlanmalı ki, Mersin 2012 de susuzluk diye kıvranmasın…
DSİ zaten yeterince zaman kaybedilen projeyi gün geçirmeden hayata geçirmeli…
Aksi takdirde!
Aksi takdirde Mersin sanılandan da yakın günlerde, en geç 3/5 yıl sonra susuzluk çekmeye başlar..”
Berdan Barajı Mersin’ e yılda 66 milyon metreküp su sağlarken 280 milyon metreküp su tutma kapasitesine sahip Pamuklu isale hattı tamamlanabilse bunun tam iki katı miktarda 130 milyon metreküp ilave içme suyu kente aktarılacak ve en az 50 yıl su sıkıntısı çekmeyecek kent…
Yeterli mi?
Su savaşlarının gündemi işgal ettiği ve suyun petrolden çok daha değerli kaynak olarak görülmeye başlandığı günümüzde halen 1,3 milyar metreküp su zenginliğinin Berdan ve Pamuklu barajlarıyla 430 milyon metreküpünü bir başka ifadeyle ancak üçte birini kontrol edebiliyoruz..
Pamuklu’ nun sadece içme suyu değil, verimli ovanın tarım arazilerine can katacak sulama projeleri var ki, günün birinde hayata geçse zenginlik fışkıracak bölgede…
Aşağıdaki tespitlerle noktalayayım:
“Mersin il geneli toplam narenciye ekim alanı 360 bin dekar iken, o sulama projesi devreye alınmadığı için katma değeri düşük buğday-arpa gibi ürünler ekilebilen 184 bin dekar (18,4 bin hektar) araziye hayat anlamına gelecek su akıtılabilse, avokado gibi katma değeri yüksek meyve yetiştirilecek…
Bir ton buğdayı bugün 250 dolara dışarıya satamazken, avokadonun tonundan 5 bin dolar elde etmek mümkün…”
*2010-2020 yılları arası Berdan Barajı ortalama doluluk oranları:
2010 17,42
2011 28,09
2012 46,20
2013 30,70
2014 39,60
2015 32,10
2016 20,30
2017 33,50
2018 37.20
2019 38,50
2020 31,20
Kaynak: Tarım Orman Bakanlığı verileri
