Sosyal medya, yaşamımıza girdiği ilk günden itibaren iletişim şeklimizi ve toplumla olan etkileşimimizi köklü bir biçimde değiştirdi. Kişiler artık yalnızca fiziksel dünyada değil, dijital dünyada da varlıklarını gösteriyor ve kimliklerini inşa ediyorlar. Fakat, bu dijital varlıkla birlikte, yeni bir psikolojik dinamik de ortaya çıktı: Narsisizm. Her geçen gün daha fazla insan, sosyal medyada daha çok takipçi, beğeni ve onay alma peşine düşerken, narsistik eğilimler giderek daha belirgin hale gelmektedir. Bu yazı, sosyal medyanın narsisizmi nasıl beslediği, güçlendirdiği ve kişilerin benlik algısını nasıl şekillendirdiği üzerine bir inceleme sunacaktır.
Narsisizm Nedir?
Narsisizm, kişinin kendisini aşırı derecede sevmesi, başkalarına karşı duyduğu empati eksikliği ve devamlı olarak onay arayışıyla tanımlanır. Narsistik kişilik bozukluğu (NKB) olan kişiler, kendilerini benzersiz, özel ve değerli hissederler, fakat bu algılarına dayalı olarak başkalarını küçümseyebilir ve onlardan süregiden takdir bekleyebilirler. Narsisizm, çoğunlukla özgüvenin aşırı şekilde artırılması olarak görülse de, arkasında derin bir güvensizlik ve kırılganlık yatabilir. Bu bozukluk, kişilerin sosyal ilişkilerini ve hayat kalitelerini ciddi şekilde etkileyebilir. Fakat narsisizm, yalnızca kişilik bozukluğu düzeyinde değil, daha yaygın bir şekilde toplumda görülebilen bir olgu haline gelmiştir.
Sosyal Medya ve Narsisizm: Dijital Bir Arenada Kimlik İnşası
Sosyal medya, narsistik eğilimleri besleyen en güçlü araçlardan biri haline geldi. Çoğu sosyal medya platformu, kişilerin kendilerini gösterme, tanıtma ve başkalarından onay alma ihtiyacını karşılamak için tasarlanmış araçlar sunar. Sosyal medya hesaplarında paylaşılan fotoğraflar, videolar, paylaşımlar ve hikayeler, kullanıcının çevresiyle olan ilişkisini pekiştirmeye ve kişisel markasını oluşturmasına yardımcı olur. Fakat bu sürekli gösteri halindeki dijital benlik, kişilerin gerçek benliklerini gizlemelerine veya yok
saymalarına yol açabilir.
Dijital Kimlik ve Özdeğer Bağı
Sosyal medya platformlarında, bir kullanıcının beğeni sayısı, takipçi sayısı, yapılan yorumlar ve paylaşımlar, kişilerin sosyal kabulünü ve toplumsal onayını doğrudan etkiler. Narsistik eğilimleri olan insanlar, dijital dünyada kendilerini devamlı olarak idealize ederler; en güzel fotoğraflarını paylaşır, başarılarını vurgular ve yalnızca iyi yanlarını sergilerler. Bu durum, gerçek benliklerini oluşturmak yerine, bir maskeyle yaşamlarını sürdürmelerine yol açabilir. Sosyal medyada geçirilen zaman arttıkça, gerçek kimlik ile dijital kimlik arasındaki sınırlar giderek daha da bulanıklaşır. İnsan, sanal dünyada aldığı beğenilerle gerçek dünyadaki özsaygısını pekiştirmeye çalışır. Fakat bu tür ödüller kısa süreli tatmin sağlasa da, derin bir doyum hissi vermez. Kişi, devamlı olarak daha fazla onay almak için sanal dünyadaki varlığını büyütmeye çalışır.
Sosyal Medya ve Narsistik Kişilik Bozukluğu: Tehlikeli Bir Döngü
Narsistik kişilik bozukluğu (NKB) olan kişiler, dijital dünyada kendilerini daha fazla öne çıkarma, başkalarına karşı üstünlük kurma ve sürekli ilgi çekme eğilimindedir. Sosyal medya, bu insanların narsistik eğilimlerini daha da belirgin hale getirir. NKB’li insanlar, dijital ortamda çoğunlukla daha fazla takipçi edinmeye çalışır, başarılarını sürekli olarak vurgular ve başkalarını küçümseyen bir dil kullanabilirler. Bu insanların ruhsal durumu, aldıkları sosyal geri bildirimlere son derece duyarlıdır. Bir fotoğrafın veya paylaşımın aldığı beğeni sayısı, bireysel değerlerini belirler. Beğeniler düştükçe, özsaygıları düşer ve hayal kırıklığına uğrarlar.
Sosyal medyada yaşanan bu takdir ve onay döngüsü, narsistik kişilerin bir tür bağımlılığa dönüşebilir. Sosyal medya üzerinden alınan takdir, bir tür kimlik onayı haline gelir. Kişi, dış dünyadan aldığı bu dijital ödüllere bağımlı hale gelirken, gerçek dünyada yaşadığı ilişkilerde aynı düzeyde tatmin bulamayabilir. Takipçi sayılarının düşmesi, beğeni oranlarının azalması ve sosyal medyada daha az görünür olmak, narsistik karakterleri daha da içine kapanık hale getirebilir veya onları daha fazla gösteriş yapmaya itebilir.
Sosyal Medya ve Toplumsal Etkiler: Gençler Üzerindeki Etkisi
Sosyal medyanın narsizm üzerindeki etkileri özellikle gençler arasında daha belirgindir. Gençler, kimliklerini oluşturma ve toplumsal kabul görme süreçlerinde sosyal medya platformlarını kullanmaya eğilimlidirler. Bu süreçte, insanlar sosyal kabul görmek ve beğenilmek isterler. Fakat, sosyal medya, gençlerin kimliklerini oluşturdukları bu kritik dönemde, sanal dünyadaki onayları gerçek benlik algılarıyla karıştırmalarına yol açabilir. Bir paylaşımın beğenilmesi, kendini değerli hissetmek için yeterli hale gelirken, beğeni ve takipçi sayılarının düşük olması, gençlerin özsaygılarını zedeler.
Sosyal medya, dışa dönük bir yaşam tarzını teşvik eder ve “mükemmel” bir yaşam algısı yaratır. "Mükemmel beden", "ideal ilişki" ve "başarılı kariyer" gibi toplumsal normlar, bireylerin kendilerini devamlı olarak kıyaslamalarına neden olur. Bu, narsistik eğilimlerin artmasına ve kişilerin daha fazla onay aramasına yol açar. Gençlerin yaşamlarına dair paylaşımlar, genellikle yalnızca en iyi anlarını sergileyerek, toplumda var olma çabası haline gelir. Bu durum, narsistik kişilerin devamlı olarak kendilerini başkalarına kanıtlama ve onlardan geri bildirim alma isteğini pekiştirir.
Narsisizm ve Sosyal Medyanın Birlikte Sürdürdüğü Tehlikeli Döngü
Sosyal medya, narsizmi yalnızca kişiler arası ilişkilerde değil, aynı zamanda toplumun değer yargılarında da derin bir etki yaratır. Narsistik eğilimlerin artması, toplumda bir çeşit "görünürlük yarışına" yol açar. Kişiler, kendilerini sosyal medyada daha fazla göstererek ve sürekli olarak ilgi toplayarak değerli hissettiklerini düşünürler. Fakat bu döngü, daha fazla gösteriş yapma ihtiyacı doğurur ve sonunda insanlar kendilerini tükenmiş hissederler. Devamlı olarak dış onay alma ihtiyacı, gerçek kendilik duygusunu kaybettirir ve kişilerin kimlikleri sanal dünyada şekillenir.
Sonuç: Sosyal Medyada Sağlıklı Bir Benlik İnşası
Sosyal medya, narsistik eğilimlerin artmasında önemli bir rol oynamakla birlikte, bu platformlar sağlıklı bir şekilde kullanıldığında kişilere olumlu katkılar da sağlayabilir. İnsanlar, dijital dünyada yalnızca başkalarının onayı için değil, kendi benliklerini keşfetmek ve geliştirmek amacıyla var olmalılar. Sosyal medyada geçirilen zamanın sınırlandırılması, özsaygının dijital onaylardan bağımsız bir şekilde gelişmesi ve benlik ile dijital kimlik arasındaki farkın anlaşılması gerekmektedir. Toplum olarak, dijital dünyada sağlıklı ve özgün bir benlik inşa etmeye yönelik farkındalık yaratmak, narsizmi besleyen döngüyü kırmanın ilk adımı olacaktır.
