Toprağa atılan her tohum ekmeğe dönüşür; insanlığın kalbine ekilen her kitap ise özgürlüğe… Kitap, yalnızca bilginin değil, umudun, direncin ve geleceğin tohumudur.
İnsanlık tarihi yalnızca savaşların, kralların, orduların tarihi değildir; aynı zamanda sözcüklerin, düşüncelerin ve kitapların tarihidir. Toprağa atılan tohum nasıl ekmeğe dönüşürse, insanoğlunun aklından çıkan fikir de kitapla filizlenir. Bu yüzden kitap, yalnızca bilginin taşıyıcısı değil; insanlığın vicdanı, hayali ve direncidir.
Felsefenin ve edebiyatın büyükleri bunu defalarca dile getirdi. Platon’un mağara benzetmesi, karanlıktan çıkışın yolunu ışıkla ve hakikatle gösterdi. Seneca, ruhun dinginliğini düşüncede buldu. Montaigne, kitabı en sadık dost saydı. Goethe, edebiyatı özgürlüğün dili yaptı. Marx, kitabı yalnızca düşüncenin değil, eylemin de tohumu kıldı.
Bizim topraklarımızda da kitap, yalnızca kütüphanelerde değil; köy odalarında, zindanlarda, meydanlarda, tarlalarda yeşerdi. Nazım Hikmet’in dizeleriyle, Yaşar Kemal’in Çukurova destanlarıyla, Aziz Nesin’in kahkahalarıyla, Fakir Baykurt’un köy odalarıyla, Sabahattin Ali’nin Anadolu’suyla kitap, hem umut hem de direniş oldu. Çünkü kitap yalnızca okunmaz; yaşanır.
Ve işte şiir bunu söylüyor:
Ve dünya bilir ki
Toprağa ekilen her kitap
Bir gün göğe uzanan
Bir özgürlük ağacına dönüşür
Dallarında güneş
Köklerinde emek
Gövdesinde hakikat
Ve yapraklarında insanlığın
Hiç sönmeyen umudu taşır
Çünkü kitap
Platon’un mağarasından çıkan ışık
Aristoteles’in düzeni
Seneca’nın sabrı
Montaigne’in içtenliği
Goethe’nin özgürlüğü
Marx’ın çeliği
Nazım’ın yüreği
Yaşar Kemal’in turnaları
Aziz Nesin’in kahkahasıdır
Kitap
Çocuğun düşünde
İşçinin terinde
Kadının sesinde
Halkların yürüyüşünde
Göğe yükselen bir ormandır
Ve o ormanda
Sözcükler yaprak yaprak çoğalır
Kökler yeryüzünün damarlarına iner
Dallar ufukları aşar
Her yaprakta yeni bir umut
Her gövdede yeni bir direniş
Her kökte yeni bir başlangıç vardır
Kitap ekilen her toprak
Taş olsa bile yeşerir
Çöl olsa bile bereketlenir
Karanlık olsa bile aydınlanır
Çünkü kitap bir tohum değil yalnızca
Aynı zamanda bir güneş
Bir su
Bir rüzgâr
Bir gökkuşağıdır
Ve insanlık bilir
Ekmek doymayanı doyurur
Ama kitap insanı özgür kılar
Ekmek hayat verir
Ama kitap hayatı anlamlı kılar
Ekmek bedenin kuvveti
Kitap ruhun direnişidir
Ve son söz şudur
Kitap varsa insanlık vardır
Kitap varsa gelecek vardır
Kitap varsa karanlık çözülür
Kitap varsa zincirler kırılır
Kitap varsa halklar ayağa kalkar
Ve kitap varsa
Dünya yeniden doğar
Kitap, insanlığın kendi kalbine ektiği sonsuz tohumdur.
Bir kitap ekmek, bir dünya kurmaktır. Belki de insanlığın en büyük devrimi, her karış toprağa bir kitap ekildiğinde gerçekleşecektir.
